Πίεση του Αίματος και ο Λόγος Νατρίου/Καλίου

Ο γιατρός,σε μια φυσική εξέταση μετρά την πίεση του αίματος. Αυτό δείχνει την πίεση του αίματος έναντι των τοιχωμάτων των αιμοφόρων αγγείων κάθε φορά που η καρδιά αντλεί. Η πίεση του αίματος μετράται πάντοτε με δύο αριθμούς. Με κάθε χτύπο καρδιάς δημιουργείται μια αύξηση στη πίεση. Αυτή είναι η πίεση αίματος συστολής. Όταν η καρδιά είναι σε ηρεμία μεταξύ των συστολών, η πίεση πέφτει. Αυτή είναι η πίεση διαστολής. Έτσι η πίεση του αίματος εκφράζεται με δύο τιμές,για παράδειγμα 116/72,μετρούμενη σε χιλιοστόμετρα υδραργύρου. Η υπέρταση απλά ορίζεται ως υψηλή πίεση του αίματος. Αυτό σημαίνει για το σώμα ότι η καρδιά πρέπει να εργάζεται σκληρά για να αντλεί αίμα και αυτό μπορεί να οδηγήσει σε καρδιακή ανεπάρκεια ή καρδιακή νόσο.

Η καρδιακή νόσος είναι υπεύθυνη για το 50% των θανάτων στις Ηνωμένες Πολιτείες. Επιδημιολογικές μελέτες σχετίζουν τους ακόλουθους σημαντικούς παράγοντες με την καρδιακή νόσο: κληρονομικότητα, φύλο, φυλή, ηλικία, διαβήτη, κάπνισμα τσιγάρου, υψηλή χοληστερόλη του αίματος και υπέρταση. Προφανώς λίγα μπορούμε να κάνουμε όσο αφορά την ηλικία, το φύλο και τη γενετική προδιάθεση,αλλά μπορούμε να σταματήσουμε το κάπνισμα, να περιορίσουμε την χοληστερόλη στην διατροφή και να διατηρήσουμε φυσιολογική τη πίεση του αίματος.

Ο αριθμός των Αμερικανών με υπέρταση είναι υπερβολικά υψηλός και φτάνει τα εξήντα εκατομμύρια ενήλικες και παιδιά. Περισσότερα από 10 εκατομμύρια αυτών των ατόμων παίρνουν φάρμακα για τον έλεγχο της πίεσης του αίματος με κόστος $2,5 δισεκατομμύρια κάθε χρόνο. Σε πολλές περιπτώσεις,η πίεση του αίματος μπορεί να ελεγχθεί χωρίς την λήψη φαρμάκων,αυξάνοντας την φυσική δραστηριότητα, με την απώλεια βάρους, την ελάττωση της κατανάλωσης αλκοόλ και τον περιορισμό της λήψης νατρίου.

Έχει υπολογισθεί ότι ο μέσος Αμερικανός πέπτει καθημερινά 7,5-10g άλατος(NaCl). Εφόσον το NaCl είναι περίπου το 40% (μάζα) των ιόντων νατρίου, αυτό ισοδυναμεί με 3-4g νατρίου καθημερινά. Μέχρι το 1989, η Επιτροπή Τροφίμων και Διατροφής της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών του Εθνικού Συμβουλίου Έρευνας καθόρισε ως ασφαλή και επαρκή καθημερινή πρόληψη νατρίου στην διατροφή το 1,1-3,3g (ESADDI). Οι Αμερικανοί υπερβαίνουν κατά πολύ την συνιστώμενη αυτή ποσότητα.

Πρόσφατα, μελέτες έχουν δείξει ότι η περίσσεια νατρίου δεν είναι η μόνη παράμετρος στον έλεγχο της πίεσης του αίματος. Περισσότερο σημαντικός είναι ο λόγος νατρίου/καλίου (Na/K). Αυτός ο λόγος θα πρέπει να είναι περίπου 0,6. Επομένως η δίαιτά μας θα πρέπει να περιέχει περίπου 40% περισσότερο κάλιο παρά νάτριο. Η δίαιτα του μέσου Αμερικανού δεν ανταποκρίνεται σ' αυτά τα όρια. Οι νεαροί Αμερικανοί(25-30) ετών έχουν στη διατροφή τους Na/K=1,07, ενώ η διατροφή γυναικών με την ίδια διακύμανση ηλικίας έχει Na/K=1,04. Επομένως εξηγείται εύκολα το γεγονός ότι τόσο πολλοί Αμερικανοί υποφέρουν από υπέρταση.

Πως μπορούμε να περιορίσουμε το νάτριο στη διατροφή και παράλληλα να αυξήσουμε το κάλιο; Ο πίνακας[Α] που ακολουθεί δίδει μια ποικιλία τροφών που είναι χαμηλές σε νάτριο και υψηλές σε κάλιο. Αυτές οι τροφές περιλαμβάνουν φρέσκα φρούτα και λαχανικά, χυμούς φρούτων, ποικιλία δημητριακών, ανάλατους ξηρούς καρπούς και μαγειρεμένα ξηρά φασόλια. Στον πίνακα [Β] επίσης σημειώνονται κάποιες τροφές πλούσιες σε νάτριο και φτωχές σε κάλιο. Σημειώστε ότι οι περισσότερες από αυτές είναι  σε προμαγειρεμένη ή έτοιμη μορφή. Αυτό δείχνει πόσο δύσκολο είναι να ελεγχθεί το νάτριο στη διατροφή. Η πλειονότητα του νατρίου που πέπτουμε προέρχεται από έτοιμες τροφές του εμπορίου. Ο καταναλωτής πρέπει να διαβάζει τις πληροφορίες που παρέχονται στην περιεκτικότητα του τροφίμου σε νάτριο επάνω στη συσκευασία για να προσδιορίσει εάν τα επίπεδα του νατρίου είναι στα αποδεκτά όρια.

[Α] Τροφές με χαμηλό Νάτριο και υψηλό Κάλιο

Κατηγορία τροφίμου	Παραδείγματα
Φρούτα και χυμοί φρούτων	Ανανάς, γκρέιπφρουτ, αχλάδια, φράουλες, καρπούζι, ξηρή σταφίδα, μπανάνες, βερίκοκα, πορτοκάλια
Δημητριακά με χαμηλό Νάτριο	Αλεύρι βρώμης, (ανάλατο)γεύμα ζεστών δημητριακών, κομμένο σιτάρι
Ξηροί καρποί (ανάλατοι)	Φουντούκια,  φυστίκια, αμύγδαλα, αράπικο φυστίκι, κάσιους, ινδική καρύδα
Λαχανικά	Κολοκύθα, κολοκυθάκια,  μελιτζάνες, αγγούρι, κρεμμύδια, μαρούλι,  πράσινα φασόλια, μπρόκολα
Φασόλια(ξηρά, μαγειρεμένα)	Ξερά φασόλια, φακές, κόκκινα φασόλια

[Β] Τροφές με υψηλό Νάτριο και υψηλό Κάλιο

Κατηγορία τροφίμου	Παραδείγματα
Λίπη	Βούτυρο, μαργαρίνη, ντρέσσινγκ σαλάτας
Σούπες	Κρεμμυδόσουπα, μανιταρόσουπα, σούπα κοτόπουλο ή ζυμαρικών, ντομάτα, αρακάς
Δημητριακά πρωινού	Διάφορες ποικιλίες. Συμβουλευθείτε την ετικέτα για πιο ειδικές πληροφορίες που αφορούν τα διατροφικά συστατικά
Ψωμιά	Διάφορες ποικιλίες
Επεξεργασμένα κρέατα	Διάφορες ποικιλίες
Τυριά	Διάφορες ποικιλίες

Βιβλιογραφική αναφορά:

1. Caret Robet.-Denniston Katherine.-Topping Joseph,Αρχές & Εφαρμογές της Ανοργάνου,Οργανικής & Βιολογικής Χημείας Ι,επιμ.Αναστάσιος Θ. Καλοφούτης,Ιατρικές Εκδόσεις Π.Χ Πασχαλίδης,Αθήνα ²2000